گنوم بر روی لینوکس یکی از انواع مختلف محیط‌های دسکتاپ است که می‌توانید از بینشان انتخاب کنید. این محیط دسکتاپ با هدف سادگی، استفاده آسان و قابل‌اعتماد بودن طراحی شده و محبوبیتش در میان علاقمندان دنیای open source، گواهی بر این بوده که در رسیدن به اهداف خود موفق عمل کرده است.  این دومین دسکتاپ قدیمی در دنیای لینوکس است و همچنان یکی از پرکاربردترین‌ها است. البته، مانند همه چیز در دنیای نرم افزار آزاد، این نرم افزار دارای حامیان سرسخت و مخالفان خشمگین است.

گنوم چیست؟

GNOME مخفف GNU Network Object Model Environment است و اگر نمی‌دانید چگونه آن را تلفظ کنید باید به شما بگوییم که روش صحیح تلفظ آن به شکل Gah-NOHM است. گنوم به طور اختصاصی برای لینوکس نوشته شده است اما سیستم عامل‌های دیگر نیز مانند مشتقات BSD را پشتیبانی می‌کند.

در سیستم‌ عامل‌های ویندوز و مک‌اواس تنها یک محیط دسکتاپ وجود دارد. در واقع هرگز نمی‌شنوید که کسی بگوید من از محیط دسکتاپ ویندوز روی کرنل ویندوز استفاده می‌کنم. شما صرفاً از ویندوز استفاده می‌کنید، همین. اما از آنجا که لینوکس از جمع شدن اجزای مختلفی تشکیل یافته است که مشارکت‌کنندگان متفاوت نوشته‌اند، مسائل به سادگی دیگر سیستم‌های عامل نیست.

همان طور که در ابتدای مقاله اشاره کردیم، GNOME یکی از محیط‌های دسکتاپ لینوکس است چیزی است که به ما امکان می دهد از طریق استفاده از گرافیک با کامپیوتر ارتباط برقرار کنیم. این کار با استفاده از عناصری مانند موس، صفحه کلید، تبلت های گرافیکی یا صفحه نمایش لمسی در تعامل با اجزایی مانند پنجره ها، نمادها، نوار ابزار، تصاویر پس زمینه و ویجت های دسکتاپ است.

در حال حاضر این محیط دسکتاپ به یکی از گزینه‌های اصلی توزیع‌های اوبونتو و فدورا تبدیل شده است. اگر می‌خواهید در مورد اکثر توزیع‌های لینوکس اطلاعات جامعی کسب کنید، مقاله زیرا بخوانید:

توزیع لینوکس چیست ؟ معرفی 7 توزیع پرطرفدار

انواع مختلف گنوم

اولین توزیع های لینوکس خود دسکتاپ نداشتند بلکه یک مدیر پنجره داشتند که وظیفه نشان دادن آنها و اجازه دادن به کارهای اساسی مانند جابجایی، بستن یا کوچک کردن آنها را بر عهده داشت. با این حال، ظاهر ویندوز 95، اولین سیستم عاملی که دارای یک دسکتاپ با ویژگی هایی است که امروزه به آنها بدیهی می دانیم، توسعه دهندگان لینوکس را بر آن داشت که بخواهند قدمی به جلو بردارند.

گنوم در شکل‌های متفاوتی عرضه شده است. در نگاه اول ممکن است تصور کنید همه آن‌ها شبیه هم هستند اما در واقعیت خروجی هر کدام متفاوت است. زیرا هر یک با ابزارهای مختلفی توسعه داده شده‌اند و از X Server متفاوتی استفاده می‌‌کنند.

اشکال مختلف گنوم عبارتند از: GNOME Classic ،GNOME on Xorg ،GNOME و Wayland و… در زیر ما به معرفی معروف‌ترین آن‌ها می‌پردازیم:

گنوم 2

بخشی از اشتیاق به این محیط دسکتاپ، ناشی از سادگی نسبی پروژه است. از نسخه 2.0 به بعد راهنمایی‌های رابط انسانی این نرم‌افزار از اصول مناسبی برای راهنمایی بهره‌مند شده‌اند. این اصول الزام می‌کنند که همه برنامه‌های گنوم رابط کاربری مشترکی داشته باشند که بر روی سهولت استفاده متمرکز شده است.

این مسئله در تقابل با اکثر برنامه‌های سنتی دیگر لینوکسی قرار می‌گیرد که غالباً در آن‌ها ویژگی‌های زیادی تا حد امکان فشرده شده‌اند. این رویکرد منجر به دشواری یادگیری نرم‌افزار شده و در غالب موارد افرادی که نخستین بار با یک برنامه مواجه می‌شوند را دچار دل‌زدگی می‌کند. راهنمایی‌های گنوم منجر به این شد که لینوکس برای افراد مبتدی به محیطی دل‌پذیرتر تبدیل شود. بدین ترتیب از جنبه‌های مختلف، استفاده از لینوکس آسان‌تر از ویندوز است.

گنوم 3

گنوم 3.0 در سال 2011 عرضه شد و تغییرات دیداری بسیار زیادی در آن ایجاد شده بود. نوار وظایف سنتی به همراه دکمه‌های کوچک کردن و بزرگ کردن پنجره‌ها حذف شده بود. در این نسخه یک پنجره مرور جداگانه مسئول مدیریت اغلب برنامه‌ها و پنجره‌ها بود. این وضعیت شبیه هیچ یک از محیط‌های دسکتاپ قبل از خود نبود.

گنوم شل

از نسخه گنوم 3 به بعد، گنوم شل به اجزای محیط کار گنوم اضافه شد. در گنوم شل کنترل و مدیریت میزکار نسبت به نسخه های پیشین گنوم تغییر پیدا کرده و کاربر دید متفاوتی نسبت به محیط کار خواهد داشت.

بیشتر بخوانید:

 افزونه گنوم یا Gnome Extension چیست؟

Gnome Extension یک قطعه کد کوچک است که باعث افزایش قابلیت‌های دسکتاپ گنوم می‌شود. دقیقا مثل وقتی که شما روی مرورگر خود یک add-on  نصب می کنید.

مانند  adblocker که وظیفه‌ی غیر فعال کردن پیام های تبلیغاتی را دارد، هر کدام از این افزونه‌ها وظیفه‌ی خاصی را بر عهده دارند و باعث افزایش کارایی و جذابیت دسکتاپ می شوند. بیشتر این افزونه‌ها از طریق منوی بالایی گنوم قابل مشاهده‌اند.

نصب افرونه گنوم از طریق ترمینال

شما می توانید با کمک دستور زیر چندین افزونه را روی سیستم خود نصب کنید:

Sudo apt install gnome-shell-extensions

سپس یک بار سیستم را Reset کنید و بعد از بالا آمدن سیستم هم ابزار Tweak Tool را اجرا و به قسمت  extensions بروید.

در این بخش لیست افزونه‌ها را مشاهده می‌کنید. (می‌توانید افزونه ها را روشن/خاموش کنید و یا اگر تنظیمات خاصی دارد پیکربندی کنید.

برای توزیع‌هایی مثل اوبونتو و فدورا این روش امن ترین و راحت ترین روش ممکن است.

چرا باید از گنوم استفاده کنیم؟

دلیل اول سادگی است. سادگی و کاربرپسند بودن این نرم‌افزار به حدی است که افراد مبتدی به راحتی با آن ارتباط برقرار می‌کنند. دلیل بعدی دسترسی به طیف وسیعی نرم‌افزار است. کاربران می‌توانند کارهای اصلی مانند مرورگر وب، مدیریت فایل، گوش دادن به موسیقی و دست‌کاری تصاویر را تنها با استفاده از برنامه‌های خود گنوم انجام دهند. بدین ترتیب برنامه‌های اضافی مورد نیاز برای نصب روی سیستم کاهش می‌یابد. خوشبختانه اغلب این برنامه‌ها رابط کاربری مشابهی دارند و کافی است روش استفاده از یکی را بیاموزید تا بتوانید موارد دیگر را به راحتی اجرا کنید.

دلیل سوم ظاهر مدرن و قابل سفارشی سازی آن است. هر کاربری که به دنبال محیط دسکتاپ ساده، مدرن و به دور از پیچیدگی باشد عاشق گنوم خواهد شد.

در پایان هم باید بگوییم که تمام جنبه های گنوم  به گونه‌ای ساخته شده است که به عنوان یک کل هماهنگ در کنار هم قرار گیرند و تجربه‌ای منسجم و یکپارچه را ارائه دهند.

کلام آخر

اگر از علاقمندان لینوکس هستید به طور قطع نام گنوم را شنیده‌اید. محیط دسکتاپ جذاب گنوم و امکانات بی‌شماری که در اختیار کاربران می‌گذارد باعث شده که علاقمندان زیادی در سراسر جهان پیدا کند. نظر شما چیست؟